Maszyny rolnicze: po czym można stwierdzić uszkodzony przegub kulowy?

Zawieszenia wszystkich współczesnych samochodów, traktorów czy maszyn rolniczych mają bardzo podobną budowę. Elementem łączącym wahacze ze zwrotnicami jest popularny przegub kulowy - ważna część odpowiadająca za skręt w zawieszeniu. Przegub przenosi siłę pochodzącą ze skrzyni biegów na koła pojazdu. Dzięki temu kierowca w czasie jazdy może zmieniać kierunek ruchu i poruszać się ruchem skrętnym.

Jak działa przegub kulowy? 

Każdy przegub jest umieszczany w celu wzmocnienia układu zawieszenia i nadania pojazdowi większej elastyczności zmiany kierunku ruchu. Przenoszenie mocy ze skrzyni odbywa się dwoma sposobami:  

metodą synchroniczną - wykorzystuje wały napędowe poruszające się z jednakową prędkością, 

w sposób asynchroniczny - w tym ustawieniu części napędowe i przejmujące moc działają jednocześnie jedynie w przypadku znalezienia się na jednej osi. Każda zmiana położenia skutkuje zmianą kierunku ruchu lub przyspieszeniem elementu wyjściowego. 

Przeguby kulowe są najczęściej umieszczane na przedniej osi, dzięki czemu ruch skrętny pojazdu przebiega bardzo płynnie. W przypadku tylnych przegubów droga pomiędzy skrzynią a mostkiem napędu jest znacznie dłuższa, co powoduje zwiększenie skomplikowania mechanizmu i większe ryzyko awarii. 

Z czego składa się przegub kulowy? 

Typowy przegub kulowy to gniazdo wyposażone w trzpień kulowy. Wewnątrz znajduje się smar zmniejszający siły tarcia, który jest dodatkowo zabezpieczony przed pyłem. Według terminologii technicznej można podzielić składowe przegubu na następujące elementy: 

korpus przegubu, 

trzpień kulowy bądź gwintowana tuleja, 

podstawa przegubu, 

wkręt blokujący lub dźwignia nastawna. 

Występowanie dwóch lub więcej rozwiązań w przegubach wynika z przyjętych rozwiązań przez producentów. W przypadku przegubów narażonych na występowanie większych sił tarcia sprawdzają zupełnie inne części mechaniczne. Obecnie przeguby kulowe umożliwiają obrót o 360°, spotyka się również części zmieniające położenie do 90° w stosunku do osi pionowej. Elementy wewnątrz przegubu są od siebie izolowane, co zwiększa jego żywotność i sprawność w czasie jazdy. 

Jak można stwierdzić zużycie przegubu kulowego? 

Istnieje sporo sytuacji, w których można z całą pewnością stwierdzić, że nastąpiło zużycie lub uszkodzenie przegubu. Należą do nich przede wszystkim: 

występowanie nadmiernego luzu albo wibrowania kierownicy pojazdu, 

ściąganie pojazdu na jedną stronę w czasie jazdy, 

niepokojące dźwięki - piski lub skrzypienie, 

nierówne zużycie bieżnika. 

Zazwyczaj wyniszczenie bieżnika dzieje się niepostrzeżenie i powoli daje znać kierowcy określone sygnały zużycia. Przeguby kulowe można łatwo sprawdzić w czasie jazdy testowej. Jeśli w czasie poruszania się pojazdu kierownica sama zmienia kierunek ruchu lub powstaje zbyt duży luz to można mieć pewność uszkodzenia lub wyeksploatowania się przegubów. Inną metodą jest przejechanie ciągnikiem przez próg zwalniający oraz wykonanie kilku ruchów skrętnych. Jeśli przeguby będą zużyte, to będą wydawały piskliwy hałas - może to oznaczać uszkodzenie osłony przegubu.